De vanillemarkt heeft de afgelopen jaren aanzienlijke schommelingen gekend. Na een periode van hoge vraag en stijgende prijzen, ontstond er een enorme overproductie, waardoor de prijzen dramatisch daalden. Madagaskar, dat 70% van de wereldwijde vanille levert, produceerde meer dan nodig was. In 2023 exporteerde het land 4.400 ton vanille, terwijl de wereldwijde vraag niet hoger was dan 3.000 ton, wat resulteerde in een overschot en een crisis in de voorraden.
Onmiskenbare prijsdaling
De vanilleprijzen zijn de afgelopen jaren sterk gedaald. In 2015 kostte een kilo gourmetsvanille €700, maar tegen 2024 was de prijs gedaald tot onder €100. Oudere voorraden worden verkocht voor slechts €60 per kilo. Deze drastische prijsdaling treft producenten zwaar, die nu slechts 3.000 ariary (ongeveer $0,65) per kilo groene vanille ontvangen, vergeleken met 50.000 ariary (ongeveer $11) in 2019.
Zorgwekkende economische en sociale gevolgen
De vanillecrisis bedreigt de lokale economie van Madagaskar, waar ongeveer 200.000 kleine boeren direct afhankelijk zijn van deze teelt. De vanillesector vertegenwoordigt 7% van het BBP van Madagaskar en 15% van de exportinkomsten. Dalende prijzen duwen veel producenten ertoe de vanilleteelt te verlaten en over te schakelen naar winstgevendere producten, zoals kruidnagel of cacao. Deze economische en sociale instabiliteit kan leiden tot migratie vanuit het platteland en de kwetsbare landelijke gebieden verder verzwakken.
Noodzaak van marktregulering
Om de sector te stabiliseren en toekomstige overschotten te voorkomen, worden verschillende oplossingen voorgesteld:
- Invoering van productiequota: Deze maatregel zou helpen het aanbod te reguleren en overschotten te beperken.
- Ontwikkeling van lokale verwerking: Door de toegevoegde waarde voor export te verhogen, kunnen producenten meer profiteren van hun oogst.
- Vaststelling van strikte kwaliteitsnormen: Het waarborgen van vanillekwaliteit en het bestrijden van fraude is essentieel om de reputatie van het specerij te behouden.
- Oprichting van een vanillebeurs: Net zoals bij koffie of cacao, zou een vanillebeurs meer prijsdoorzichtigheid en marktstabiliteit kunnen bieden.
Een onzekere toekomst maar kansen voor de vanillesector
Ondanks de crisis, die producenten en de economie van Madagaskar verzwakt, biedt deze situatie ook mogelijkheden om de sector te herdenken. Diversifiëring van toepassingen, ontwikkeling van kwaliteitslabels en innovatie in productiemethoden kunnen zorgen voor een duurzame heropleving.
De grootste uitdaging is producenten te beschermen en tegelijkertijd verantwoordelijke productie te bevorderen die voldoet aan de wereldwijde marktvraag. Het behoud van vanille, een symbool van verfijning en vakmanschap, is essentieel om de duurzaamheid en positie op de internationale markt te garanderen.
In dit kader brengen enkele lokale initiatieven hoop. In Madagaskar belichten actoren zoals Ilanga Nature uitzonderlijke vanille, geteeld met respect voor traditionele methoden. Door samen te werken met betrokken producenten, biedt het merk natuurlijke, traceerbare en hoogwaardige vanille, wat bijdraagt aan een duurzame heropleving van de sector.
- door Fitia RAHARIMAMPIONONA